Καλημέρα σας,

θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση, αλλά και να σας εκφράσω την βαθειά μου θλίψη για τα τελευταία γεγονότα που συμβαίνουν στη χώρα σας, αλλά και σε όλο τον κόσμο, που καθημερινά εκτυλίσσονται εκατοντάδες τραγωδίες που θέτουν σε κίνδυνο, την παγκόσμια ειρήνη και ελευθερία.

Θα προσπαθήσω να σας περιγράψω τα προβλήματα που δημιούργησε η κρίση στην Ελλάδα, στις δομές της Δημόσιας Υγείας και πως οδηγηθήκαμε στην ιδέα ίδρυσης και λειτουργίας των  αλληλέγγυων κοινωνικών ιατρείων αλλά και την βοήθεια που μας έχει προσφέρει η CODEGAZ και η Solidarite Francogrecque pour la Sante.

Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει εκτυλιχθεί μια κατάσταση που θα μπορούσε να ονομασθεί γενεοκτονία.

Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας φτωχαίνει με γρήγορους ρυθμούς, γεγονός που δημιουργεί κατάσταση έκτακτων αναγκών για την χώρα, κυρίως για τους

α. ανασφάλιστους

β. οικονομικούς μετανάστες χωρίς χαρτιά και «νομική υπόσταση» και

γ. τεράστιο κύμα προσφύγων

Τα θύματα της οικονομικής κρίσης από το 2008-2010, μόνο, είναι ισάριθμα με τα θύματα τού Ελληνο-ιταλικού πολέμου και της Μικρασιατικής καταστροφής.

Η βρεφική θνησιμότητα, μόνο μέσα στο χρονικό διάστημα 2010-2013, αυξήθηκε από 2,7% σε 3,8% και επιπλέον, οι γεννήσεις είχαν μια πτώση 14%.

100 και περισσότερα βρέφη πέθαναν το 2012 σε σχέση με το 2008. Αυξήθηκε η γέννηση νεκρών εμβρύων από 3,3% το 2008 σε 4,01% το 2011.

Οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν, από 60 που ήταν το 2007, σε 84 το 2011. Οι αυτόχειρες ήταν άνεργοι κατά 43%.

Μειώθηκε το προσδόκιμο ζωής κατά 3 χρόνια και εξακολουθεί να μειώνεται. Ολα αυτά, μαζί με τη μετανάστευση των νέων σε παραγωγική ηλικία, κυρίως μορφωμένων νέων, με υψηλή εξειδίκευση για την οποία οι Ελληνες πολίτες έχουν πληρώσει ακριβά, οδηγούν τη χώρα σε μία άνευ όρων κατάσταση που μοιάζει με γενεοκτονία, της οποίας ακόμη δεν διαφαίνεται το τέλος. Μιλάμε για μιά γενεοκτονία, καθώς το 2013 οι γεννήσεις ήταν 94.134 ενώ το 2009   ήταν 111.793 και οι θάνατοι αυξήθηκαν το 2013 σε 111.993, ενώ το 2009 ήταν 108.316.

Η αύξηση του πληθυσμού το 2009 ήταν κατά 8.577 άτομα, ενώ σήμερα το ισοζύγιο είναι αρνητικό, για πρώτη φορά στην ιστορία μας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, καθώς έχουμε μείωση του πληθυσμού κατά -17.660 και σε αυτό το ποσοστό δεν υπολογίζεται η μεγάλη απώλεια της χώρας σε παραγωγικό, ανθρώπινο δυναμικό λόγω της μετανάστευσης των νέων παραγωγικής ηλικίας.

Η μεγάλη καταστροφή της υγείας, προέρχεται τόσο από την καταστροφή της Πρωτοβάθμιας Δομής Υγείας, την υποστελέχωση των νοσοκομείων μας, καθώς το 40% των εργαζομένων εκεί, απολύθηκε ή εξαναγκάστηκε σε παραίτηση αλλά και από την καταστροφή του αποθεματικού, των ασφαλιστικών ταμείων, για να αποπληρωθεί το χρέος, που αλήθεια ποιός γνωρίζει πως έγινε, αλλά και για να ανακεφαλοποιηθούν οι τράπεζες.

Ενδεικτικά:

– Η αναμονή για ραντεβού στα εξωτερικά ιατρεία φθάνει σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και τα δύο χρόνια, ενώ οι γιατροί εξετάζουν σε καθημερινή βάση 30 – 40 ασθενείς. Η συνεχής εφημέρευση των γιατρών λόγω ελλείψεων ιατρικού προσωπικού οδηγεί σε εξουθενωτικές καταστάσεις

– το 32% των ογκολογικών ασθενών δεν έχει πρόσβαση σε γιατρό, λόγω της καθυστέρησης στο κλείσιμο του ραντεβού, ενώ και η απόσταση και η δυσκολία μετακίνησης δυσχεραίνουν τη συνέχιση της θεραπείας,

– το 28% των ογκολογικών ασθενών δεν έχουν πρόσβαση στα φάρμακά τους, λόγω των ελλείψεων στα νοσοκομειακά φαρμακεία. Αυτό έχει ως συνέπεια το 40% των ασθενών να λαμβάνει με καθυστέρηση τη θεραπεία τους ή ακόμη και να χάνουν μια δόση, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή τους.

1.500.000 Ελληνες βρέθηκαν χωρίς δουλειά και χωρίς ασφάλιση, ενώ είχαν δουλέψει 10-14-20 και μερικές φορές και 25 χρόνια, είχαν πληρώσει τα ασφαλιστικά τους ταμεία και βρέθηκαν χωρίς κάλυψη και χωρίς δουλειά. Πολλοί, επίσης, είναι οι άνθρωποι που έχουν ασφαλιστική ικανότητα, αλλά δεν μπορούν να καλύψουν τα φάρμακά τους γιατί συχνά, παππούδες με πενιχρή σύνταξη ή εργαζόμενοι με 500-1.000 ευρώ καλούνται να συντηρήσουν 2-3 οικογένειες (παιδιά, εγγόνια, αδέλφια) καθώς το 40% των εργαζόμενων έχουν χάσει τη δουλειά τους, αρκετές φορές χωρίς αποζημίωση, μιλάμε για σκληρά εργαζόμενους, που σύμφωνα με τα Ευρωπαικά στατιστικά του 2014, ήταν οι πιο σκληρά εργαζόμενοι της Ευρώπης, σε αντιδιαστολή με τον μύθο που επικρατεί, ότι είμαστε ένας λαός “τεμπέληδων”. Επίσης οι περισσότεροι που βρίσκονται σε αυτή τη θέση ήταν άνθρωποι μισθωτοί που σημαίνει ότι πλήρωναν στο σύνολο τους τούς φόρους.

Έτσι λοιπόν αφού

1. Η κρίση αρρωσταίνει τους ανθρώπους (φτώχεια, ανεργία, επισφάλεια, κακές συνθήκες διαβίωσης, άγχος, διακοπή εμβολιασμών – προληπτικών ελέγχων – ιατρικής παρακολούθησης κ.ο.κ.)
2. Η οικονομική κρίση έχει γίνει και κοινωνική, οπότε τα κοινωνικά-οικογενειακά δίκτυα προστασίας (τα οποία σε μεγάλο βαθμό στήριζαν ως τώρα ηλικιωμένους – χρόνια ασθενείς – οικονομικά ασθενέστερους – και βοηθούσαν τις οικογένειες με μικρά παιδιά) έχουν ατονήσει σε μεγάλο βαθμό.
3. Η κοινωνική πρόνοια στην Ελλάδα ήταν, ούτως ή άλλως, προβληματική και από πριν

Τώρα, λοιπόν, που οι άνθρωποι χρειάζονται τις δημόσιες δομές υγείας και πρόνοιας περισσότερο από ποτέ, αυτές αδυνατούν πλήρως να ανταποκριθούν στο ρόλο τους.

Μετά από όλα τα προβλήματα που έχουν προκύψει από την καταστροφή της Δημόσιας Υγείας καθώς και την ραγδαία πτωχοποίηση των εργαζόμενων, προέκυψε η ανάγκη της δημιουργίας των αλληλέγγυων κοινωνικών ιατρείων και φαρμακείων.

Τα Α.Κ.Ι.Φ. είναι φορείς νέας μορφής κοινωνικής και πολιτικής  συλλογικής δράσης, που γεννάται από την πραγματικότητα της συστηματικής αποδόμησης του δημόσιου συστήματος υγείας. Από την μία έχουμε δραματική αύξηση των ανθρώπων που δεν έχουν την δυνατότητα πρόσβασης σε φορείς της δημόσιας υγείας και από την άλλη την κινητοποίηση πολιτών ώστε να δημιουργήσουν εθελοντικές δομές κάλυψης αναγκών υγείας από την βάση του κοινωνικού σώματος με αμεσοδημοκρατικό τρόπο λειτουργίας. Κάποια κοινωνικά ιατρεία και Φαρμακεία λειτουργούσαν και πριν την  οικονομική κρίση με μορφή μη κυβερνητικών οργανώσεων και παρείχαν φροντίδα σε μετανάστες, πρόσφυγες και άστεγους. Οι ΜΚΟ, όμως, λειτουργούν με συμπράξεις επίσημων φορέων ή με την σύμπραξη της Εκκλησίας της Ελλάδος, γεγονός που συνεπάγεται χρηματοδότηση και διαφορετική (ιεραρχική) κοινωνική δομή και έμμισθους υπαλλήλους και εθελοντές. Και από ότι φαίνεται η τάση της κυβέρνησης είναι να χρησιμοποιήσει αυτές τις ΜΚΟ σαν γενικότερα υποκατάστατα της δημόσιας υγείας, φθηνά (στα λειτουργικά τους έξοδα), με ανέξοδη εθελοντική εργασία  και σε υπολειτουργία, για να αντικαταστήση τις δομημένες μέχρι πριν λίγο πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμειες δομές υγείας.

Τα Α.Κ.Ι.Φ. όμως είναι καινοτόμα και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν ένα δυναμικό  κοινωνικό κίνημα, σε εξέλιξη, που δεν βασίζονται στη φιλανθρωπία, επαίσχυντη-κάθετη κοινωνική πράξη, αλλά δρούν υπό μορφή συλλογικής δράσης που δομείται στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών με ριζοσπαστική προσέγγιση του όρου και επαναπροσδιορίζει την έννοια του πολίτη, ως κοινωνικό και πολιτικό δρώντα. Η κινηματική καινοτομία προκύπτει από το ότι στα Α.Κ.Ι.Φ.:

1. Υπάρχει καινοτόμος δράση διότι είναι αυτοδιαχειριζόμενα – ότι οποιοσδήποτε (υγειονομικός – εθελοντής – ακόμα και ασθενής που έρχεται στη συνέλευση ή γείτονας) μπορεί να θέσει ένα ζήτημα, να συναποφασίσει και να συμμετέχει στην υλοποίηση των αποφάσεων – κι αυτό βοηθά την κινητοποίηση όλων και
2. Προσπαθούμε να εξυπηρετήσουμε δύο στόχους: από τη μια να βοηθήσουμε την επιβίωση (ζωή και υγεία) των πλέον πληττόμενων ομάδων, και από την άλλη να δημιουργήσουμε ένα χώρο παρέμβασης και αντίστασης στη γειτονιά («βγάζοντας» τους ανθρώπους από τα σπίτια τους, ξανα-μαθαίνοντάς τους να συζητάνε, φέρνοντας σε επαφή ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης και κουλτούρας, οργανώνοντας συζητήσεις και εκδηλώσεις κ.ο.κ.) .
3. Η ιατρική που ασκούμε είναι κι αυτή λίγο διαφορετική από την «κυρίαρχη»: υποχρεωτικά (αλλά αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό), δουλεύουμε με λιγότερα παρακλινικά – λιγότερα φάρμακα – δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην πιο ολιστική αντίληψη και αντιμετώπιση της αρρώστιας και των αιτίων που τη γεννούν.
4. Συνηγορούμε υπέρ των περιθωριποιημένων ατόμων.
5. Είμαστε συνδεδεμένοι και ανταποκρινόμαστε άμεσα στις ανάγκες της γειτονιάς.
6. Υπάρχει εγγύτητα με την τοπική κοινωνία.
7. Διατηρούμε την ριζοσπαστική στάση έναντι των κοινωνικών προβλημάτων
8. Ενισχύουμε την συμμετοχή της κοινότητας.
9. Μας διακατέχει παντελής έλλειψη γραφειοκρατίας.
10. Εξουδετερώνουμε το στίγμα του εξυπηρετούμενου, καθώς οι εξυπηρετούμενοι μας γίνονται οι καλύτεροι εθελοντές μας.
11. Παρέχουμε βοήθεια αναφορικά με την επιβίωση και την αξιοπρέπεια ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
12. Διαπιστώνουμε και καταγγέλουμε τα προβλήματα υγείας και συγχρόνως παλεύουμε για την επίλυση τους.
13. Είμαστε αυτοχρηματοδοτούμενες και ανεξάρτητες δομές.

Είμαστε μια κοινωνία πολιτών που λειτουργεί ως ένας ενδιάμεσος χώρος αυτονομίας και ανεξαρτησίας μεταξύ κράτους και αγοράς. Αυτονομία, όπως αυτή νοείται, με κριτήρια θεσμικά και οικονομικά, σε αντίθεση με την Εκκλησία, που έχει θεσμική και χρηματοδοτική εξάρτηση από το κράτος και τις ΜΚΟ, που είναι τμήμα της αγοράς και που το κράτος τις χρηματοδοτεί.

Στα Α.Κ.Ι.Φ. αποδομούνται στην πράξη βασικές αρχές του καπιταλισμού, προκρίνονται οι αρχές της μη λήψης χρημάτων, της αποφυγής υιοθέτησης χορηγών, τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης ιατρού-ασθενή.

Σε όλη την Ελλάδα, δραστηριοποιούνται 51 Κ.Ι.Φ. που είναι δυναμικά και εξελίσσονται. Περίπου 20 από αυτά βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και πλέον παρέχουν υπηρεσίες και σε καταυλισμούς προσφύγων. Το πρώτο Κ.Ι.  ήταν του Ρεθύμνου (από το 2008) ΑΛΛΑ υπό την αιγίδα του Δήμου (το επόμενο είναι του Κιλκίς, Σεπτέμβρης 2010 και μετά της Πρέβεζας που έγινε τον Απρίλιο του 2011 οπότε εγώ θα έλεγα ότι το πρώτο ουσιαστικά Κ.Ι. είναι το ΜΚΙΕ. Το δικό μας δραστηριοποιείται εδώ και ένα χρόνο από τον Σεπτέμβρη του 2014.

Σε αυτή την προσπάθεια έχουμε συμπαραστάτες τους κατοίκους των περιοχών στις οποίες δραστηριοποιούμεθα, αλλά και αλληλέγγυων πολιτών του κόσμου, όπως:

η CODEGAZ, η οποία με χορηγήσεις της, μας βοήθησε να αποπερατώσουμε το ιατρείο μας, μας προμήθευσε με υλικά και φάρμακα, είναι οι κύριοι βοηθοί μας στην δημιουργία του οδοντιατρείου μας, ανέδειξαν τόσο το πρόβλημα στον τομέα της υγείας στην Ελλαδα, αλλά και κάνανε γνωστή την δράση μας, μέσα από τις δικές τους δράσεις, φωτογραφήσεις και ντοκυμαντέρ που διοργάνωσαν στη Γαλλία.

και όπως:

 η Solidarite Francogrecque pour la Sante, η οποία μας έχει βοηθήσει με οικονομική ενίσχυση, αλλά και με την συλλογή υλικών και την παρουσία τους δίπλα μας.

Η βοήθεια αυτή δεν σταματά στο δικό μας A.Κ.Ι.Φ. αλλά επεκτείνεται και σε άλλα όπως της Κορίνθου, του Πειραιά, των Εξαρχείων και άλλα. 

Η σημαντικότερη και πιο αλληλέγγυα όμως προσφορά τους είναι η δυνατότητα που μας δίνουν με την προσπάθεια που κάνουν, για να αρχίσουμε μία συζήτηση κι έξω από τα όρια της χώρας μας των αιτιών της κρίσης, την δημοσιοποίηση των συνεπειών που αυτή έχει, την εγρήγορση των κοινωνιών παγκοσμίως (διότι πρόκειται για μια διεθνή οικονομική κρίση {«καπιταλιστική»}) και την πίεση των κυβερνήσεων για μια δίκαιη αντιμετώπιση, που σήμερα είναι όλο και πιο απαραίτητη, από ότι βλέπουμε, μετά τα τελευταία γεγονότα στην χώρα σας, αλλά και στον κόσμο.

Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω την μεγάλη συμβολή τους στην δημιουργία του οδοντιατρείου μας, καθ’ ότι είναι κατά κύριο λόγο, μέχρι τώρα, δικό τους έργο και διότι:

1. Στην Ελλάδα οι οδοντιατρικές υπηρεσίες παρέχονται ουσιαστικά εξ ολοκλήρου από ιδιώτες (και άρα τώρα είναι «απλησίαστες» οικονομικά) και
2. Οι άνθρωποι τείνουν, όταν φτωχαίνουν, να θεωρούν «πολυτέλεια» τη στοματική υγεία – γεγονός που δεν είναι αλήθεια, καθ’ ότι τα νέα δεδομένα της ιατρικής μας δείχνουν ότι η στοματική υγιεινή είναι άρρηκτα δεμένη με σοβαρές ασθένειες, όπως καρδιοπάθειες, λοιμώξεις κ.ά. Οπότε μπορείτε να καταλάβετε πόσα προβλήματα αισθητικά –στοματικής υγείας– και συστηματικά έχουν συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας αυτού και ως εκ τούτου, πόσο σπουδαίο έργο είναι για μας.

Ομιλήτρια: Μαρία Ντάσιου

Έμμυ Κουτσοπούλου, Δήμητρα Ξενάκη